Φάρμακα στην Ψυχιατρική - Θεραπεία για ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ και ΑΓΧΟΣ

Η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής του ανθρώπινου εγκέφαλου. Χαμηλά επίπεδα της σεροτονίνης, εμπλέκονται στην εμφάνιση κατάθλιψης. Τα φάρμακα που επιλεκτικά αναστέλουν την επαναπρόσληψη της σεροτονίνης, αυξάνουν τα επίπεδα της ελεύθερης σεροτονίνης, θεραπεύοντας έτσι την κατάθλιψη. Μπορείτε να δείτε περισσότερες λεπτομέρειες στα άρθρα μας για την κατάθλιψη, τον καταθλιπτικό ασθενή, για την εμπλοκή της σεροτονίνης στο άρθρο μας "Σεροτονίνη και Κατάθλιψη", και το αναλυτικό άρθρο μας για τους νευροδιαβιβαστές. H κύρια ένδειξη των SSRI αντικαταθλιπτικών είναι η μείζων κατάθλιψη, μονοπολική ή διπολική. Eκτός από την κατάθλιψη, ορισμένα SSRI είναι αποτελεσματικά και στη διαταραχή πανικού με ή χωρίς αγοραφοβία, στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, καθώς και σε άλλες καταστάσεις, όπως οι νυκτερινές ενουρήσεις, η βουλιμία, κ.ά.

Oι SSRI έχουν μακρό χρόνο ημιζωής και μπορεί να δίνονται σε εφάπαξ ημερήσια χορήγηση. Eφόσον δεν υπάρξει βελτίωση (σκόρ μικρότερο του 7 στην κλίμακα Hamilton-D17 ) σε 6 εβδομάδες, η περίπτωση θα πρέπει να θεωρηθεί ανθεκτική στη συγκεκριμένη θεραπεία. (Δείτε και εδώ, για μια γρήγορη μέτρηση της κατάθλιψης.) O περαιτέρω χειρισμός απαιτεί είτε ενίσχυση της θεραπείας με άλατα λιθίου ή χορήγηση αντικαταθλιπτικού άλλης φαρμακευτικής ομάδας.

Στην Ελλάδα κυκλοφορούν τα εξής SSRI: σιταλοπράμη, εσκιταλοπράμη, φλουοξετίνη, παροξετίνη, φλουβοξαμίνη και σερτραλίνη.

Τα φάρμακα της οικογένειας των SSRI , δεν παρουσιάζουν σημαντική τοξικότητα.

Πρέπει να γίνεται προσεκτική εκτίμηση για το ενδεχόμενο κινδύνου απόπειρας αυτοκτονίας, τόσο στην αρχή όσο και στην πορεία της θεραπείας. Σε σπάνιες περιπτώσεις έχει αναφερθεί ότι ασθενείς μπορούν να εκδηλώσουν αυξημένο κίνδυνο απόπειρας αυτοκτονίας στη διάρκεια θεραπείας με φλουοξετίνη. Oι ασθενείς με κίνδυνο αυτοκτονίας δεν θα πρέπει να διατηρούν οι ίδιοι μεγάλη ποσότητα φαρμάκου. Η οικογένεια θα πρέπει να τους επιτηρεί διακριτικά, ιδιαίτερα στην αρχή της θεραπείας.

Mετά την υποχώρηση της κατάθλιψης, η αγωγή θα πρέπει να συνεχίζεται για 4-6 περίπου μήνες στην ίδια δοσολογία. Στην περιοδική κατάθλιψη με συχνές υποτροπές, η θεραπεία συντήρησης θα πρέπει να συνεχίζεται για 5 περίπου χρόνια.

Η παροξετίνη και η φλουοξετίνη έχουν έγκριση γιά : κατάθλιψη, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και διαταραχή πανικού.

Η γενετική παραλλαγή (γενότυπος DNA) 5HTTLPR-SS του μεταφορέα της σεροτονίνης, είναι αρκετά συχνή στον πληθυσμό και συσχετίζεται με μείζονα κατάθλιψη, αυτοκτονία, μετατραυματική διαταραχή άγχους, διαβήτη τύπου ΙΙ και μειωμένη θεραπευτική ανταπόκριση σε αρκετά αντικαταθλιπτικά όπως στα SSRI και τη βενλαφαξίνη. Η αποτυχία βελτίωσης της κατάθλιψης με αυτά τα φάρμακα, είναι συχνή σε αυτόν το γονιδιακό τύπο του DNA. Ο έλεγχος του DNA για το γενότυπο 5-HTTLPR-SS, είναι απλός και προσιτός, σήμερα πια και στην Ελλάδα.

Παράδειγμα εξέτασης DNA για το γενότυπο 5-HTTLPR SS

Το ξέρατε ότι:

Η βαρύτητα της κατάθλιψης μπορεί να μετρηθεί με ακρίβεια: Μετρήστε δωρεάν την ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

Η βαρύτητα του άγχους μπορεί να μετρηθεί με ακρίβεια: Μετρήστε δωρεάν το ΑΓΧΟΣ

Παρενέργειες της Ομάδας των SSRI:   Τα φάρμακα της οικογένειας των SSRI, παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά και παρενέργειες. Γενικά είναι ασφαλέστερα στη χρήση τους και με λιγότερα προβλήματα σε σύγκριση με τα παλαιότερα Τρικυκλικά Αντικαταθλιπτικά. Οι συχνότερες παρενέργειες είναι:

• Γαστρεντερικές : Nαυτία, έμετος, διάρροια, ανορεξία με απώλεια βάρους, δυσπεψία, ξηροστομία. Με προοδευτική αύξηση της δόσης, αυτά τα συμπτώματα μπορεί να υποχωρήσουν σε 2 - 4 εβδομάδες.

• Διέγερση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος : νευρικότητα, άγχος, κεφαλαλγία, ζάλη, αϋπνία, δυσκινησίες, τρόμος, ιδρώτες. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να απαιτήσουν μικρές ή μέτριες δόσεις βενζοδιαζεπινών. Γιά την αϋπνία των SSRI συχνά χρησιμοποιείται η Τραζοδόνη (50-100 mg το βράδυ). H φλουοξετίνη είναι η πιό διεγερτική από τούς SSRI, και πρέπει να λαμβάνεται το πρωί, ώστε να μην δυσκολεύει τον ύπνο.

• Καταστολή του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος : υπνηλία. Μερικοί ασθενείς καταστέλλονται ιδιαίτερα με την παροξετίνη, πού συνεπώς πρέπει να λαμβάνεται το βράδυ. Σε περίπτωση υπερυπνηλίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί η μονταφιλίνη (100-200 mg το πρωί).

• Σεξουαλική Δυσλειτουργία : καθυστερημένη εκσπερμάτωση, ανοργασμία, ανικανότητα, μείωση της libido. Αυτή η δυσλειτουργία μπορεί να επηρρεάσει σοβαρό ποσοστό ασθενών (έως και 30%).

• Αυτοκτονικός Ιδεασμός : Όπως και με τα Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, η ανάρρωση απο την κατάθλιψη και η γενικότερη κινητοποίηση του οργανισμού, μπορεί να προκαλέσει έντονες σκέψεις θανάτου. Συνιστάται επιτήρηση του ασθενούς, στην αρχή της θεραπείας.

• Σπάνιες Παρενέργειες : σπασμοί, πυρετός, αλλεργικές αντιδράσεις, φαρυγγίτιδα, δύσπνοια (σπάνια πνευμονική φλεγμονή ή ίνωση), υπομανία ή μανία, συμπτώματα κακοήθους νευροληπτικού συνδρόμου, σύγχυση, εκχυμώσεις, σπάνια αιματολογικές δυσκρασίες, υπονατριαιμία, παγκρεατίτιδα, κολπική αιμορραγία, βίαιη συμπεριφορά.

• Η κατάχρηση των SSRI ή ο συνδυασμός τους με άλλα φάρμακα που επιδρούν στην σεροτονίνη, μπορεί να προκαλέσει το επικίνδυνο τοξικό σύνδρομο σεροτονίνης. Το σεροτονινεργικό σύνδρομο ή σύνδρομο σεροτονίνης, προκαλείται γενικά από έναν συνδυασμό δύο ή περισσότερων φαρμάκων, το ένα από τα οποία συχνά ανήκει στα SSRI αντικαταθλιπτικά. Δείτε περισσότερα εδώ:

Το σεροτονινεργικό σύνδρομο ή σύνδρομο σεροτονίνης