SNRI

Ven-fax - Deprevix - Efexor XR (βενλαφαξίνη - venlafaxine)

Cymbalta - Xeristar (ντουλοξετίνη - duloxetine)

SNRI είναι το αρκτικόλεξο για τούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης (Serotonin-Norepinephrine Reuptake Inhibitor).

Οι αναστολείς της επαναπρόσληψης σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης είναι μια κατηγορία αντικαταθλιπτικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την θεραπεία της κλινικής κατάθλιψης και άλλες συναισθηματικές διαταραχές. Τα φάρμακα αυτά πολλές φορές επίσης χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία των διαταραχών άγχους, την διαταραχή υπερδραστηριότητας - διάσπασης της προσοχής (ADHD), την ψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) και το χρόνιο νευροπαθή πόνο και ειδικά στους διαβητικούς. Ενεργούν επάνω σε δύο νευροδιαβιβαστές στον εγκέφαλο που είναι γνωστοί για τη ρύθμιση της διάθεσης, δηλαδή τη σεροτονίνη και τη νορεπινεφρίνη, σε αντίθεση με τους εκλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης μόνο της σεροτονίνης (SSRIs), οι οποίοι έχουν επιπτώσεις μόνο στη σεροτονίνη.

Τα SNRIs είναι κυρίως ενδεδειγμένα για τη θεραπεία της κλινικής κατάθλιψης, αλλά χρησιμοποιούνται συχνά και για τις διαταραχές άγχους, τη Διαταραχή Πανικού, την ψυχαναγκαστική αναταραχή (OCD) και τις διατροφικές διαταραχές.

Μέθοδος δράσης των SNRI:

Η δραστηριότητα στην επαναπρόσληψη της νορεπινεφρίνης, θεωρείται απαραίτητη για ένα αντικαταθλιπτικό ώστε να είναι αποτελεσματικό στο νευροπαθή πόνο. Αυτό είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό με τα παλαιότερα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα, αλλά όχι με τους SSRIs.

Η κατάθλιψη θεωρείται ότι προκαλείται από μια έλλειψη ροής πληροφοριών μεταξύ των νευρώνων σε ορισμένα μέρη του εγκεφάλου. Οι νευρώνες ανταλλάσσουν τις πληροφορίες ο ένας με τον άλλον, μέσω των χημικών ουσιών που αποκαλούνται νευροδιαβιβαστές, οι οποίοι δρούν στις μικροσκοπικές συνάψεις (χάσματα) μεταξύ των νευρικών κυττάρων. Μετά από την δράση τους, το μεγαλύτερος μέρος του νευροδιαβιβαστή απορροφείται εκ νέου από το προσυναπτικό κύτταρο. Αυτή η διαδικασία καλείται επαναπρόσληψη.

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα λειτουργούν με την αύξηση του ποσού των ενεργών νευροδιαβιβαστών στη σύναψη, την ενίσχυση κατά συνέπεια της νευρωνικής δραστηριότητας και την βελτίωση της διάθεσης. Τα σύγχρονα αντικαταθλιπτικά φάρμακα επιτυγχάνουν κανονικά αυτήν την επίδραση με το φράξιμο των πρωτεϊνών μεταφορέων που απορροφούν εκ νέου ορισμένους νευροδιαβιβαστές, ως εκ τούτου οι ανασταλτικοί παράγοντες λέγονται "αναστολείς της επαναπρόσληψης".

Τα SNRIs είναι νεώτερα από SSRIs, και υπάρχει μόνο ένας μικρός αριθμός τους αυτή τη στιγμή. Η αποτελεσματικότητα και η αναχή τους εμφανίζονται να είναι κάπως καλύτερες από SSRIs, πιθανό λόγω της σύνθετης επίδρασής τους.

Υπάρχει διαμάχη σχετικά με τα SSRIs και τα SNRIs. Μερικοί θεωρούν ότι τα φάρμακα γράφονται από υπερβολικά ενθουσιώδεις ψυχιάτρους όταν η χρήση τους είναι μόνο περιθωριακά ενδεδειγμένη. Σύμφωνα με αυτό το επιχείρημα, οι κοινωνικές πιέσεις έχουν δημιουργήσει την αναζήτηση “της κανονικής” διανοητικής ή συναισθηματικής λειτουργίας με τα χημικά μέσα παρά με τις ολιστικές προσεγγίσεις (αλλάζοντας διατροφή, άσκηση, συνήθειες ύπνου, μείωση πίεσης, κ.λπ...). Η αλήθεια ίσως είναι κάπου στη μέση!

Στα τέλη του 2004 αναγγέλθηκε από το FDA (οργανισμός των ΗΠΑ, αντίστοιχος με τον ελληνικό ΕΟΦ) ότι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορεί να συνδεθούν με την αυτοκτονία εφήβων. Παρόλο που στις κλινικές έρευνες των εγκεκριμένων αντικαταθλιπτικών, δεν υπήρξαν περιστατικά αυτοκτονίας, η προσέγγιση των εφήβων στα προβλήματα είναι πιό παρορμητική και ο αυτοκτονικός ιδεασμός πιό έντονος, στα πρώτα στάδια έναρξης της θεραπείας. Λόγω αυτού, το FDA επιτρέπει τώρα μια προειδοποιητική δήλωση στους γονείς και τα παιδιά που λαμβάνουν SNRIs ή SSRIs από το γιατρό τους. Το FDA έχει διατάξει ότι μια “προειδοποίηση σε μαύρο τετράγωνο” πρέπει να τοποθετείται στα ένθετα συσκευασιών των φαρμάκων. Μια συγκεντρωτική ανάλυση των δοκιμών 9 αντικαταθλιπτικών, οδήγησε σε έναν κίνδυνο αυτοκτονικότητας (αυτοκαταστροφικές σκέψη και συμπεριφορά) δύο φορές πιό υψηλό από ότι το placebo. Αλλες μελέτες δεν έχουν παρουσιάσει καμία αύξηση στην αυτοκτονικότητα αλλά μικρή αύξηση της μή-ανεπανόρθωτης βλάβης, αλλά αντίθετα μια μείωσης της συχνότητας της αυτοκτονίας.

Υπό αυτήν τη γνώση, όλοι οι παιδιατρικοί ασθενείς που θεραπεύονται με αντικαταθλιπτικά φάρμακα για οποιαδήποτε ένδειξη, πρέπει να ελέγχονται με προσοχή για τυχόν κλινική επιδείνωση, εμφάνιση αυτοκτονικότητας και οποιαδήποτε άλλη ανώμαλη συμπεριφορά, ειδικά κατά τη διάρκεια της αρχικής φάσης θεραπείας, και οποτεδήποτε αλλάζουν τη δόση.

Οι ενήλικοι ασθενείς με μείζονα κατάθλιψη ή συνύπαρξη κατάθλιψης με άλλη ψυχιατρική ασθένεια που λαμβάνουν SNRIs ή οποιαδήποτε άλλα αντικαταθλιπτικά φάρμακα πρέπει να ελέγχονται επίσης προσεκτικά για τυχόν κλινική επιδείνωση και εμφάνιση αυτοκτονικότητας, ειδικά κατά τη διάρκεια της αρχής της θεραπείας και της αλλαγής δόσης αργότερα.

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα SNRI δεν πρέπει να ληφθούν από ασθενείς που παίρνουν επίσης τους ανασταλτικούς παράγοντες οξειδώσεων μονοαμίνης (MAOIs). Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυξανόμενα επίπεδα σεροτονίνης και να προκαλέσει το σύνδρομο σεροτονίνης (ένας σπάνιο αλλά σοβαρό και ενδεχομένως απειλητικό για τη ζωή σύνδρομο, που δυστυχώς όμως μπερδεύεται συχνά με μια ίωση, μια ανησυχία, μια νευρολογική διαταραχή ή μία επιδείνωση της ψυχιατρικής πάθησης). Οι άνθρωποι με υπερευαισθησία σε SNRIs ή οποιαδήποτε από τα ενεργά συστατικά τους πρέπει επίσης να τα αποφύγουν.

Παρενέργειες SNRI :

Οι αναφερόμενες παρενέργειες της λήψης SNRIs περιλαμβάνουν τις γαστροεντερικές διαταραχές όπως το ξηρό στόμα, η ναυτία και η ανορεξία, η υπνηλία, ο ίλιγγος, τα ανώμαλα όνειρα, ο ιδρώτας, η σεξουαλική δυσλειτουργία, η αϋπνία, τον τρόμο, τη νευρικότητα και την υπέρταση.

Είναι καλά τεκμηριωμένο ότι τα SNRIs μπορεί να προκαλέσουν διάφορες σεξουαλικές δυσλειτουργίες όπως καθυστέρηση στον οργασμό ή ανοργασμία (ανικανότητα να επιτευχθεί ο οργασμός, και ειδικότερα στις γυναίκες), μειωμένη λίμπιντο και στυτική δυσλειτουργία ή τη δύσκολη ή πρόωρη εκσπερμάτωση στους άνδρες. Αυτές οι παρενέργειες εξαφανίζονται περιστασιακά, από μόνες τους, σε λίγο χρόνο, χωρίς να διακόψουν οι ασθενείς τη χρήση του φαρμάκου, και επιλύονται στις περισσότερες περιπτώσεις με τη διακοπή του SNRI.

Υπερβολική δόση SNRI και απόσυρση:

Τα φάρμακα SNRI φαίνονται να είναι ασφαλή στην υπερβολική δόση.

Στην κλινική εμπειρία, η υπερβολική δόση με SNRIs έχει εμφανιστεί συνήθως σε συνδυασμό με το οινόπνευμα ή/και άλλα ναρκωτικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, παρατηρούμε αλλαγές του ηλεκτροκαρδιογραφήματος, κολπική και κοιλιακή ταχυκαρδία, βραδυκαρδία, υπόταση, αλλαγές στο επίπεδο συνείδησης (από την υπνηλία στο κώμα), ραβδομυόλυση, σπασμοί, ίλιγγος, νέκρωση συκωτιού, ακόμα και ο θάνατος έχει αναφερθεί. Επομένως, δεν συστήνεται να καταναλωθεί το οινόπνευμα κατά τη θεραπεία με SNRI.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η απότομη διακοπή των SNRIs, όπως με οποιοδήποτε αντικαταθλιπτικό, μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξηδυσμενών αντιδράσεων, συμπεριλαμβανομένου του συνδρόμου απότομης διακοπής SNRI (όπως και με τα SSRIs), το οποίο είναι ένα σύνδρομο που μπορεί να εμφανιστεί μετά από τη διακοπή ή την αναστολή της κανονικής χρήσης SSRI ή SNRI. Οι ενοχλήσεις μπορεί να αρχίσουν μεταξύ 24 ωρών και μιάς εβδομάδας μετά από την απότομη διακοπή, ανάλογα με το χρόνο ημιζωής του φαρμάκου. Συνιστάται η προοδευτική διαποπή των SNRI. Η δόση πρέπει να ελαττωθεί προοδευτικά για δύο εβδομάδες τουλάχιστον, για να αποφύγουμε την πιθανότητα δυσμενών αντιδράσεων.

Διάφορα πιθανά συμπτώματα μπορούν να χαρακτηρίσουν το σύνδρομο απότομης διακοπής SNRI. Μπορούν να περιλάβουν τις διαταραχές ύπνου (όπως η αϋπνία, έντονα όνειρα, κούραση, διάρροια, πονοκέφαλοι, λήθαργος, ναυτία, διαταραχές κίνησης λόγω τρόμου, τις διαταραχές διάθεσης (επιθετική συμπεριφορά, μανία, οξυθυμία, κατάθλιψη/αυτοκαταστροφικές σκέψεις) και τις αισθητηριακές ανωμαλίες (προβλήματα ισορροπίας, ίλιγγος, ζαλάδα, παραισθησίες).

Διαθέσιμοι SNRI στην Ελλάδα:

• Ven-fax, Deprevix, Efexor XR (βενλαφαξίνη - venlafaxine): το πρώτο και το συνηθέστερα χρησιμοποιημένο SNRI. Η δράση της βενλαφαξίνης είναι δοσοεξαρτώμενη, δηλαδή όσο ανεβάζουμε τη δοσολογία τόσο πιό ισχυρή είναι και η αντικαταθλιπτική δράση της. Έχουν επίσης έγκριση στη θεραπεία της Αγχώδους Διαταραχής.

• Cymbalta και Xeristar (duloxetine - ντουλοξετίνη) –πρόσφατη προσθήκη στα αντικαταθλιπτικά φάρμακα στην ψυχιατρική. Η ντουλοξετίνη έχει έγκριση για την αντιμετώπιση εκτός από τη κατάθλιψη και για το νευροπαθητικό διαβητικό πόνο. Η δράση της είναι δεν είναι δοσοεξαρτώμενη, δηλαδή δεν έχει νόημα να ανεβάζουμε τη δοσολογία της.