Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, φάρμακα στην Ψυχιατρική

Στην οικογένεια με τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (και τα συγγενή τεταρτοκυκλικά), βασίστηκε η Ψυχιατρική για να θεραπεύσει την κατάθλιψη, τις προηγούμενες δεκαετίες. Παρόλο που έχουν πλέον εμφανιστεί στην ψυχιατρική, αρκετές επόμενες γενιές φαρμάκων ( SSRI, SNRI, Effexor XR, ντουλοξετίνη, Remeron - μιρταζαπίνη ), η σύχρονη Ψυχιατρική εξακολουθεί ακόμα να χρησιμοποιεί (αλλά σαν δεύτερη ή τρίτη επιλογή) φάρμακα αυτής της παλαιάς φαρμακευτικής οικογένειας των τρικυκλικών. Παρόλο που η θεραπευτική αποτελεσματικότητα με τα τρικυκλικά είναι δεδομένη, οι πολλές παρενέργειες περιορίζουν τη χρήση τους και τα οδηγούν στην εφεδρεία της ψυχοφαρμακολογίας, όχι όμως και στην εξαφάνιση. Η Xλωμιπραμίνη ή Κλομιπραμίνη (Anafranil) είναι ιδιαίτερα κατασταλτική και έχει ένδειξη εκτός απο την κατάθλιψη και στην διαταραχή πανικού, στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, στις φοβικές διαταραχές.

Η θεραπεία με τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, πρέπει να ξεκινάει με χαμηλή δοσολογία και στη συνέχεια με προοδευτική αύξηση, σε διαιρεμένες δόσεις ή εφάπαξ το βράδυ.

Στις ιδεοψυχαναγκαστικές και φοβικές διαταραχές, απαιτούνται γενικά μεγαλύτερες δόσεις.

Για επείγουσα χρήση, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το Anafranil :

• Σε ενδοφλέβια έγχυση (χορηγούνται αρχικώς 25-50 mg σε 250-500 ml ισότονου διαλύματος δεξτρόζης ή χλωριούχου νατρίου σε διάστημα 2 ωρών, μια φορά την ημέρα.

• Σε ενδομυϊκή χορήγηση αρχικώς 25-50 mg ημερησίως. Aύξηση της δοσολογίας κατά 25 mg ημερησίως μέχρι 100-150 mg ημερησίως.

Παρενέργειες από τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά

• ΑΠΟΦΥΓΗ ΟΔΗΓΗΣΗΣ : ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΡΙΚΥΚΛΙΚΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ ΕΧΟΥΝ ΠΕΝΤΑΠΛΑΣΙΑ (x 5) ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΝΑ ΕΜΠΛΑΚΟΥΝ ΣΕ ΤΡΟΧΑΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ, σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, λόγω Καταστολής και Μείωσης της συγκέντρωσης.

• ΣΕ ΥΨΗΛΕΣ ΔΟΣΕΙΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΜΦΑΝΙΣΤΟΥΝ ΚΑΡΔΙΑΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ( αρρυθμίες, υπόταση ). Προληπτικός έλεγχος με ηλεκτροκαρδιογράφημα τακτικά. Προσοχή (έως αποφυγή) σε ηλικιωμένους.

• ΣΕ ΥΨΗΛΕΣ ΔΟΣΕΙΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΜΦΑΝΙΣΤΟΥΝ ΕΠΙΛΗΠΤΙΚΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ.

• Λόγω της γενικευμένης ψυχικής κινητοποίησης πού προκαλούν, συνιστάται:

  • Η ταυτόχρονη χορήγηση και ενός αγχολυτικού.

  • Προσοχή στον Αυτοκτονικό ιδεασμό : Η στενή επιτήρηση τών σοβαρά ασθενών κατά τις πρώτες εβδομάδες έναρξης της θεραπείας, γιά την αποφυγή τυχόν απόπειρας αυτοκτονίας.

• Μερικά τρικυκλικά έχουν διεγερτική δράση και πρέπει να λαμβάνονται το πρωί, ενώ κάποια άλλα έχουν κατασταλτική ( αμιτρυπτιλίνη, δοξεπίνη ), οπότε η βραδυνή λήψη είναι προτιμότερη. Μάλιστα η τραζοδόνη (Trittico) αποτελεί ενδιαφέρουσα εναλλακτική λύση σαν υπνωτικό.

• Ξηρότητα στόματος, υπνηλία, εφιδρώσεις, μυδρίαση, διαταραχές προσαρμογής, τρόμος, υπομανία, διαταραχές σεξουαλικής λειτουργίας, δυσκολία στην ούρηση (αλλά αυτό μετατρέπεται σε πλεονέκτημα στην θεραπεία της κατάθλιψης στη σκλήρυνση κατά πλάκας με ακράτεια).

• Ναυτία, έμετοι

• Σπανιότερες: ηωσινοφιλία, θρομβοπενία, εξάνθημα, λευκοπενία, ακοκκιοκυτταραιμία, αιμωδίες των άκρων, σύνδρομο άκαιρης έκκρισης ADH, ίκτερος, παραισθησία, αύξηση ή απώλεια βάρους, διαταραχές του σακχάρου του αίματος.

Aντενδείξεις : Έμφραγμα μυοκαρδίου, κολποκοιλιακός αποκλεισμός, γλαύκωμα κλειστής γωνίας, μανία, πορφυρία, υπερευαισθησία στο συγκεκριμένο φάρμακο.

Aλληλεπιδράσεις : Eνίσχυση της κατασταλτικής δράσης του αλοκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων. Aνταγωνίζεται τα αντιεπιληπτικά, τους αναστολείς των β-υποδοχέων, και την κλονιδίνη. Aντίθετα, ενισχύει τη δράση των αντιυπερτασικών φαρμάκων. Τα αντισυλληπτικά μειώνουν τη δράση τους.

Προσοχή : Σε καρδιοπάθειες ιδιαίτερα αν συνοδεύονται από αρρυθμίες, σε επιληψία, σε κύηση και γαλουχία, σε ηπατική ανεπάρκεια, σε ψυχώσεις (επιτείνουν λ.χ. τη μανία), σε γλαύκωμα και υπερτροφία του προστάτη, σε διαβητικούς, στην αναισθησία (κίνδυνος αρρυθμιών).

Εξαιτίας όλων των παραπάνω λόγων, σχεδόν κανένας ψυχίατρος σήμερα, δεν ξεκινά τη θεραπεία της κατάθλιψης με πρώτη επιλογή τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά. Η προσωπική μας επιλογή είναι (αν δεν συντρέχουν άλλοι ειδικοί λόγοι) να ξεκινάμε τη θεραπεία της κατάθλιψης (αφού προηγηθεί η μέτρηση της κατάθλιψης με την τυποποιημένη κλίμακα Hamilton HAM-D21 ) με Remeron ή Effexor XR. Σε ένα μήνα ξαναμετράμε την κατάθλιψη με Hamilton HAM-D21. Αν το ένα φάρμακο αποτύχει να δείξει σοβαρή βελτίωση, τότε δοκιμάζουμε το άλλο. Σε ένα μήνα ξαναμετράμε πάλι την κατάθλιψη. Αν και το δεύτερο φάρμακο αποτύχει (πράγμα σπάνιο), τότε μόνο αρχίζουμε αγωγή με Anafranil (αφού προηγηθεί ΗΚΓ, καρδιολογική εξέταση και έλεγχος ρουτίνας για τυχόν προβλήματα στο αίμα ή στα επίπεδα της γλυκόζης). Δείτε και εδώ, για μια γρήγορη μέτρηση της κατάθλιψης.