 |
Η Melanie Klein (1940) ανέπτυξε περισσότερο τη σύγκριση ανάμεσα στο πένθος (θλίψη) και την μελαγχολία, (πού όπως είδαμε αλλού πρώτος ανάλυσε ο Freud), στην μελέτη της κατάθλιψης. Για την Klein, η ικανότητα κάποιου να ξεπεράσει μέσω του πένθους την κατάθλιψη, θα εξαρτηθεί από τη δυνατότητα επίλυσης της επανενεργοποίησης της σύγκρουσης της καταθλιπτικής θέσης που προκαλεί η ίδια η σύγκρουση, δηλαδή το συναίσθημα της απώλειας των καλών, λιμπιντικά, «ερωτικά» επενδυμένων εσωτερικών αντικειμένων.
Η Klein, όπως και ο Freud, είναι ανακριβής σχετικά με τις διαφορετικές προβληματικές της κατάθλιψης. Εντούτοις, η κλινική ανάλυση παρουσιάζει μια σειρά επιπέδων δριμύτητας σε αυτήν την προβληματική, μεταξύ της απεμπλοκής από τη διαδικασία πένθους (ή κατά τη διάρκεια της ολοκλήρωσης της καταθλιπτικής θέσης) και της μέγιστης αιχμής αυτής της διαδικασίας, πού η Klein περιέγραψε σαν «melancholia in statu nascendi» (μελαγχολία σε πρωταρχική μορφή). |
Αυτές οι καταθλιπτικές μορφές σύγκρουσης μπορούν να καθοριστούν από την αναφορά στην κυρίαρχη μορφή των φαντασιών που εκφράζουν τις εμπειρίες απώλειας του αντικειμένου που κατέχεται λιμπιντικά (libidinal cathexis), και από την ποιότητα των τύπων του άγχους που βιώνονται από το Εγώ.
-
Όταν υπερισχύουν οι φαντασίες της ανεπανόρθωτης καταστροφής του αντικειμένου, δεδομένου ότι ο ασθενής έχει πολύ λίγη εμπιστοσύνη στις λιμπιντικές του ικανότητες, τα συναισθήματα της ενοχής γίνονται ανυπόφορα και τα συναισθήματα θλίψης απωθούνται μαζικά. Το εγώ τότε μπορεί μόνο να καταφύγει ή σε αρχαϊκούς μηχανισμούς άμυνας: διαχωρισμός, άρνηση, προβολική ταυτοποίηση, εξιδανίκευση, κ.λπ. - μηχανισμοί χαρακτηριστικοί της σχιζο-παρανοϊκής λειτουργίας, ή στη δυναμική της ακραίας μελαγχολίας, με σύγχυση μεταξύ του Εγώ και του αντικειμένου που επιτίθεται (η παραληρητική καταθλιπτική σύγκρουση που χαρακτηρίζει την μεθοριακή διαταραχή ή τις ψυχωτικές δομές).
-
Όταν υπερισχύουν οι φαντασίες της σοβαρής και δύσκολα επανορθώσιμης ζημίας ή ο θάνατος των αντικειμένων, το εγώ θα έρθει αντιμέτωπο με έντονα συναισθήματα ενοχής και θλίψης. Η σημαντική καταστολή των επιθετικών ορμών προς το αντικείμενο (μια επιθετικότητα που ενισχύει τη αυστηρότητα του Υπερεγώ) θα καταστήσουν πιθανή την μερική αμφισβήτηση των αρνητικών αποτελεσμάτων. Το εγώ θα πετύχει να κρατήσει εσωτερική τη σύγκρουσης αλλά με το κόστος των διαφορετικών αναστολών στις λειτουργίες του Εγώ. Έτσι, οι συμβολικές δυνατότητες του ασθενούς είναι περιορισμένες, αλλά δεν επηρεάζονται ποιοτικά. Αυτή η πολύ στενή μορφή καταστολής είναι συχνά ανεπαρκής, και το εγώ πρέπει επίσης να προσφύγει στις μανιακές άμυνες ή σε άμυνες μελαγχολικού τύπου, οι οποίες καθορίζουν έπειτα τις κλινικές εκδηλώσεις των διαταραχών της διάθεσης.
- Όταν υπερισχύουν οι φαντασίες συναισθημάτων εγκατάλειψης και απόρριψης, δηλαδή όταν η εμπειρία της απώλειας είναι επάνω από όλες τις φαντασίες όπως η απώλεια της αγάπης του αντικειμένου, η καταθλιπτική σύγκρουση θα λάβει μια παρα-νευρωτική μορφή. Τα συναισθήματα της θλίψης είναι συχνά συνειδητά, γιατί η ενοχή είναι λιγότερη και μπορεί εξίσου εύκολα να γίνει συνειδητή. Η μεγαλύτερη εμπιστοσύνη του εγώ στις λιμπιντικές του ικανότητες, δίνει σε αυτά τα άτομα μια αφθονία φαντασιών επιδιόρθωσης που θα αντιδράσει στη ζημία που γίνεται στο χαμένο αντικείμενο, ζημιά που φαντασιώνεται ως αποτέλεσμα της επιθετικότητάς τους. Αυτές οι φαντασίες κρύβονται κάτω από πολλούς νευρωτικούς μηχανισμούς άμυνας, ειδικά εκείνους του ιδεοψυχαναγκαστικού τύπου, παραδείγματος χάριν αναδρομική ακύρωση, σχηματισμός αντίδρασης, κ.λπ. Κάτω από την επιρροή τους, η καταστολή επιτρέπει μια μεγαλύτερη δυνατότητα συμβολικής έκφρασης, η οποία διακρίνει τη νευρωτική καταστολή από την ογκώδη καταστολή του καταθλιπτικού τύπου. Μια τέτοια λιμπιντική υπεροχή αλλάζει την φύση αυτού που καταστέλλεται, γιατί η αντίθετη κάθεξη δεν λειτουργεί μόνο στην επιθετικότητα, αλλά και στις λιμπιντικές φαντασίες αιμομικτικής φύσης. Αυτό συμβάλλει στη σεξουαλική διαφοροποίηση των γονικών αντικειμένων, φέρνοντας σε λειτουργία τη σύγκρουση που προκαλείται από την τριγωνοποίηση και το σύμπλεγμα του Οιδίποδα.
Επιστροφή στο Μενού για την ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ
ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ και ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ - Εισαγωγή
ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ - ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΜΕΝΟΥ
|
